نقش اصحاب امام رضا (ع) در مقابله با جریان های انحرافی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد شیعه شناسی دانشگاه قم

چکیده

عصر رضوی، دوره‌ای است که فرقه‌ها و جریان‌های انحرافی فراوانی فعالیت داشته‌اند و شرایط برای ترویج این فرق و جریان‌های بیشتر مهیا بوده است. امام رضا(ع) و یاران ایشان در مقابله با این جریان‌ها تلاش‌های فراوانی داشتند. در این میان نقش یاران آن حضرت در این دوران بسیار چشمگیر و پررنگ است. این یاران که از عالمان، اصحاب حدیث و متکلمان و فقیهان عصر خویش به شمار می‌رفتند با شیوه‌های گوناگون به مقابله با این جریان‌ها پرداخته و نقشی بس مهم در این مسیر ایفا کردند. مناظره و استدلال دقیق عقلی و منطقی، تدوین کتاب‌های متعدد در تبیین اسلام اصیل و شناخت انحرافات، نشر معارف دینی و تبلیغ و ترویج آن در میان عوام و خواص و همچنین تربیت شاگردانی ممتاز که هر کدام خود از مدافعان و مبلغان اسلام اصیل بودند و در جبهۀ مقابله با این جریان‌ها انحرافی نقشی فعال داشتند؛ از جمله شیوه‌های این یاران امام در مقابله با جریان‌های انحرافی عصر رضوی بود. این مقاله با بررسی هر یک از این روش‌ها سعی بر بیان نقش و جایگاه ارزشمند یاران امام رضا(ع) در آن دوران داشته تا بدانجا که می‌توان به‌وضوح کم‌رنگ‌شدن این جریان‌ها را در دوران امام جواد (ع) مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی. (1378ق). عیون اخبار الرضا. تهران: نشر جهان.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1409 ق). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت(ع).
ـــــــــــــــــــــ . ( 1422 ق). اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات. بیروت: مؤسسه الاعلمی.
خویی، سید ابوالقاسم. (1390ق). معجم رجال الحدیث. مرکز نشر الثقافة الاسلامیه فی العالم.
راوندی، قطب الدین. (1381). راویان مشترک. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی و دفتر تبلیغات اسلامی.
شریف قرشى، باقر. (1383). پژوهشى دقیق در زندگانى امام رضا(ع). مترجم سید محمد صالحى‏. تهران: اسلامیه.
صدر، سیدحسن. (1401ق). تأسیس الشیعه. بیروت: دارالرائد.
طوسی، محمد بن حسن. (1404ق). اختیارمعرفة الرجال. تصحیح و تعلیق میرداماد استرآبادی، محمد باقرحسینی، سید مهدی رجایی. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
_________. (بی تا). الفهرست. قم: الشریف الرضی.
عطاردی قوچانی، عزیز الله. (1388). راویان امام رضا(ع) در مسند الرضا. تهران: عطارد.
فرمانیان، مهدی. (1389). آشنایی با فرق تشیع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
مامقانی، عبدالله. (1389). تنقیح المقال فی علم الرجال. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار. بیروت: موسسه الوفاء.
مسعودی، عبدالهادی. (1389). در پرتو حدیث. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
مهدوی پارسا، حسین. (1392). نقش بصیرت یاران ائمه در تداوم شیعه (با رویکرد رسانهای). قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
نجاشی، احمدبن علی. (1407ق). رجال النجاشی. قم: جامعه مدرسین.