بررسی تطبیقی خود شیفتگی از منظر روان شناسی و روایات معصومین (ع) با تأکید بر روایات امام علی (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روان شناسی، واحد تویسرکان، دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران

2 استادیارگروه فقه و حقوق، واحد تویسرفکان، دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران

چکیده

اختلال شخصیت خودشیفته شامل ویژگی‌ها و رفتارهایی همچون خودنمایی، خیال‌پردازی، خود بزرگ‌بینی، نیاز به تحسین‌شدن، فقدان همدلی، خودفریبی و فقدان عزت نفس است. این پژوهش تلاش می‌کند ضمن ارائه نتایج بررسی این اختلال در آموزه‌های اسلامی و روش‌های درمانی آن، میزان هم‌گرایی یافته‌های روان‌شناسی با این آموزه‌ها را مشخص کند. در این زمینه، چیستی، سبب‌شناسی و ملاک‌های تشخیصی این اختلال در اسلام و روان‌شناسی مد نظر است و در نهایت، پژوهش تطبیقی بین آن‌ها صورت می‌گیرد. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی است و به همین منظور بعد از تعیین ویژگی‌های این افراد بر اساس تحقیقات روان‌شناختی، کلمات معادل آن در روایات را جست‌و‌جو کردیم. در روایات معصومان(ع) خودشیفتگی با واژه‌هایی همچون تکبر، فخرفروشی، عُجب، تعصب و غیرت کاذب مطرح و بحث شده است. این صفات بروز رفتارهایی همچون خیال‌پردازی‌های بی‌انتها، خودستایی و خودفریبی، درک‌‌نکردن واقعیت، انتقادناپذیری، رشد نیافتگی، فقدان روابط اجتماعی، حسادت‌ورزی و طلبکاری را موجب می‌شود که هم‌پوشانی زیادی با شخصیت خودشیفته از دیدگاه روان‌شناسی دارد؛ ولی تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد و در روایات معصومین(ع) ویژگی‌ها و پیامدهای آن کامل‌تر و دقیق‌تر توضیح داده شده است. در پایان، علت اصلی اختلال خودشیفتگی که جهالت به خداوند و خود است و روش درمان این بیماری را مطرح کرده‌ایم تا نشان دهیم با تکیه بر روایات معصومان(ع) می‌توان به تشخیص و درمان این اختلال شخصیتی پرداخت.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم. ترجمه حسین انصاریان.
نهج البلاغه. ترجمه محمد دشتی.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا. (1396). راهنمای تشخیص و آماری اختلالهای روانی(ویراست پنجم). ترجمه رضاعی، فردین و همکاران. تهران: انتشارات ارجمند.
_________________. (1393). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی(ویراست چهارم). ترجمه آوادیس یانس، هاماک و همکاران. تهران: انتشارات رشد.
تمیمی آمدی، عبدالواحد. (1381). غرر الحکم و درر الکلم. ترجمه راشدی، لطیف و راشدی، سعید. قم: انتشارات پیام علمدار.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1390ق). وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاء الثرات العربی.
رئیسی، زهره؛ سپه‌وند، اصغر؛ بدری‌زاه، افسانه؛ تات، مریم. (1398). «مفهوم‌شناسی تطبیقی خودشیفتگی از منظر منابع اسلامی و روان‌شناسی». سومین کنفرانس ملی نوآوری و تحقیق در اختلال و تربیت، مناسبات دین و روانشناسی. تهران مهر 1398.
شولتز. دوان و شولتز، سیدنی. (1392). نظریههای شخصیت (ویراست دهم). ترجمه یحیی محمدی. تهران: انتشارات ویرایش.
فقیهی، زهرا؛ حاجی اسماعیلی، محمد رضا؛ نشاط دوست، حمید طاهر؛ مطیع، مهدی. (1395). «اختلال شخصیت خودشیفته از منظر قرآن و حدیث». پژوهش دینی. شماره 33. صص:119-141.
فیض کاشانی، ملا محسن.(بی‌تا). المحجة البیضا فی تهذیب الاحیا. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1405ق). اصول کافی. تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری. بیروت: دارالاضواء.
گنجی، مهدی. (1393). آسیبشناسی روانی بر اساس DSM5 . جلد دوم .تهران: انتشارات ساوالان.
مجلسی، محمد باقر. (بی‌تا). بحار الانوار. بیروت: انتشارات دار احیاء الثرات العربی.
محمدی ری شهری، محمد. (1363). میزان الحکمة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1390). پیام امام امیرالمؤمنینg. چاپ سوم. قم: انتشارات امام علی بن ابی طالبg.
مفید، محمد بن محمد. (1414ق). الاختصاص. تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری. محمود زرندی. بیروت: انتشارات دارالمفید.
نراقی، ملا احمد.(بی‌تا). معراج السعاده. تهران : سازمان انتشارات جاویدان.
هالجین، ریچارد و ویتبورن، کراس. (1394). آسیبشناسی روانی: دیدگاههای بالینی درباره اختلالات روانی. ترجمه یحیی سیدمحمدی. جلد دوم. تهران: انتشارات روان.