سبک شناسی آوایی و بلاغی زیارت جامعه کبیره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

سبک شناسی یکی از مهمترین پدیده های ادبی است که در میان پژوهش‌های مربوط به دانش زبان شناسی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. این پژوهش با با روش توصیفی _ تحلیلی ضمن تبیین مهمترین عناصر و مولفه های سبکی زیارت جامعه کبیره، میزان انسجام و همآیی این عناصر در سطوح آوایی و بلاغی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.
نتایج بدست آمده نشان می دهد عناصری که موسیقی درونی و بیرونی متن زیارت جامعه کبیره را تشکیل می‌دهد، از بسامد بسیار بالایی برخوردار است. نظام و ساختار منسجم موسیقایی همه جانبه ای اعم از نوع چینش حروف وکلمات، نظام فواصل عبارات و هماهنگی بین صامت ها و مصوت های کوتاه و بلند به نحوی است که موسیقی حاصل از نوع و صفات حروف و پیوند منسجم آنها بر اساس معنا و مفهوم مورد نظر گوینده به تصویر در آمده است. در لایه ی آوایی بخش معجمی غلبه با واژگان حسی است تا انتزاعی. موسیقی در زیارت جامعه کبیره به گونه ای زیبا با معنا گره خورده و در تاثیر گزاری معنی بر مخاطب نقش ویژه ای را ایفا می کند. گوینده با استفاده از کارکرد بیشتر ساختار سجع، به زیارت آوا و موسیقی دلنشین و زیبایی خاصی بخشیده است.
از دیگر نتایج حاصله از این پژوهش، می توان به بسامد بالای هنر عنصر تشبیه در تصویرگری عبارات متن زیارت اشاره نمود، که تشبیه بلیغ پر بسامد ترین و بالا ترین عنصر تصویرگری در این زیارت است.

کلیدواژه‌ها


ـ آزمند، زهرا. (1393). «سبک شناسی زیارت جامعه کبیره».  پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
ـ ابن جنی، ابوالفتوح عثمان. (بی‌تا). الخصائص. حققه محمد علی نجار. الطبعة الثانیة. قاهره: دارالطباعة و النشر.
ـ ابن فارس، ابوالحسین احمد بن زکریا. ( 1404ق).  معجم مقاییس اللغة. تحقیق و ضبط محمد عبدالسلام محمد هارون. قم: مطبعة مکتب الاعلام الاسلامی.
ـ بحری، نواره. ( 2010م). «نظریه الانسجام الصوتی و اثرها فی بناء الشعر». رساله مقدمه لنیل درجه الدوکتوراه فی اللغة العربیة. الجزائر: جامعة الحاج خضر، باتنه.
ـ جوادی آملی، عبدالله. ( 1387). ادب فنای مقربان(شرح زیارت جامعه کبیره)، قم: انتشارات اسراء.
ـ الرافعی، مصطفی صادق. ( 1997م).  اعجاز القرآن و البلاغة النبویة، قاهره: دارالمنار.
ـ ری شهری، محمد. ( 1387). شرح زیارت جامعه کبیره یا تفسیر قرآن ناطق. قم: نشر مشعر.
ـ زرکشی، محمد بن عبد الله. ( 2006). البرهان فی علوم القرآن. تحقیق ابوالفضل الدمیاطی. قاهره: دارالحدیث.
ـ سند، محمد. (1386). «بررسى محتوایى زیارت جامعه کبیره». ترجمه عدنان درخشان. سفینه. شمارۀ 16. صص:47 -71.
ـ سیدی، سید حسین. ( 1387). رویکرد زبان شناختی به نحو عربی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
ـ سیدی و حاجی رجبی.( 1394). سبک شناسی کاربردی. بی جا. بی نا.
ـ سیوطی، عبدالرحمان.( 1398ق).  الاتقان فی علوم القرآن. مصر: شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البابی.
ـ شاهین ، عبدالصبور. ( 1980). المنهج الصوتی للبنیة العربیة، رویة جدیدة فی الصرف العربی. بیروت: موسسه الرسالة.
ـ شفیعی کدکنی، محمد رضا.( 1384). موسیقی شعر. چاپ هشتم. تهران: نشر آگاه.
ـ شمیسا، سیروس.( 1395). کلیات سبک شناسی. تهران: نشر میترا.
ـ شیخ ، محمد؛ سالاری، ساره.(1397) «بررسی موارد ایضاح بعد از ابهام در زیارت جامعه کبیره». پنجمین همایش متن پژوهی ادبی نگاهی تازه به سبک شناسی، بلاغت، نقد ادبی. تهران 1397.
ـ فتوحی رود معجنی، محمود. ( 1387). «ساخت شکنی بلاغی نقش صناعات بلاغی در شکست و واسازی متن». دوره 1. شماره 3. نقد ادبی. صص: 109 – 135.
ـ قاسمی، حمید محمد. ( 1387). جلوه هایی از هنر تصویر آفرینی در قرآن. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ کامیار وحیدیان، تقی(1390).  وزن و قافیه شعر فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ الکواز، محمد کریم. ( 1386). سبک شناسی اعجاز بلاغی قرآن. ترجمه سید حسین سیدی.  تهران، نشر سخن.
ـ عاشور، فهد ناصر.( 2004 م). التکرار فی شعر محمود. عمان: الموسسة العربیة.
ـ عزالدین، کمال.( 1984). الحدیث النبوی الشریف من الوجه البلاغیة. بیروت: دار اقرأ.
ـ علوی مقدم، محمد. ( 1364). جلوه جمال نمونه اعلای بلاغت قرآن. قم: نشر الهادی واحد انتشارات بنیاد قرآن.
ـ علوی مقدم، مهیار. ( 1377). نظریه های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت.
ـ محمدی، حمید. ( 1389). زبان قرآن علوم بلاغی. تهران: نشر موسسه انتشارات دارالعلم.
- نوری، عباس.(1386) «مستندات قرآنی زیارت جامعه کبیره» سفینه. شمارۀ 16. صص:126 – 134.
ـ هاشمی، احمد.( 1395). جواهر البلاغه. ترجمه و شرح جواهر البلاغه. ترجمه حسن عرفان. قم: نشر بلاغت.
ـ الهاشمی الخوئی، میرزا حبیب الله. ( 1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. تحقیق ابراهیم میانجی. الطبعة الرابعة. طهران: المکتبة الاسلامیة.
ـ همایی، جلال الدین. ( 1361). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: انتشارات توس.